Vergi kodu, işveren ya da emeklilik şirketleri tarafından kullanılan ve bir kişinin maaşından veya emekli aylığından kişinin devlete ödemesi gereken kadar gelir vergisini alabilmesi için kullanılan bir koddur.
Vergi Kodu genellikle bir sayı ile başlar ve bir harfle biter. Çoğunlukla kişinin maaş bodrosunda yazar (ayrıca P45, P60, payslip, HMRC gelen mektuptada yazar). Ayrıca kişinin vergi kodunda herhangi bir değişiklik olmuşsa maliye kişiye vergi kodunu yazılı bildirir. Genellikle vergi yılı başında (Nisan ayında).
Vergi kodunuzdaki rakamlar, o vergi yılında ne kadar vergisiz gelir elde ettiğinizi de gösterir. Örneğin içinde bulunduğumuz vergi yılında vergiden muaf rakam (personal allowance) £11,500’dur. O halde standard vergi mükellefi bir kişinin gelirinden ilk £11,500 muaf bırakılarak üzerindeki kazancın vergisi kesilmeli. Bu durumda bu kişinin standard vergi kodu 1150L olmalı yani vergiden muaf rakamın son sıfırı silindiğinde yerine L harfi geldiğinde bu kişiye verilen standard vergi kodu olur.
Vergi kodu neden önemli? Neden maaş bodronuzdaki (payslip) kodu kontrol etmelisiniz?
Yukarıda da belirtildiği gibi, kişinin doğru vergiyi ödemesi vergi kodu (tax code) ile ilişkilidir. Eğer işveren veya muhasebecisi yanlış kod uyguluyorsa kişi fazla veya eksik vergi ödüyor olabilir.
Özellikle vergi yılı içinde (6 Nisan’dan 5 Nisan’a) iş değiştiren olursa muhakkak yeni işe P45 (işten ayrılma evrakı) ile başlamalı, aksi halde kişiye yanlış veya acil vergi kodu uygulanıp fazla vergi alınabilir.
Acil vergi kodu (W1, M1, X ile biten koddur) kişinin bu iş yerindeki, vergiden muaf rakamın üzerindeki kazancından, o dönem için (org. Hafta yada ay için) gerekli verginin kesilmesi demektir. Bu kod özellikle vergi yılı ortasında yeni bir iş yerinde işe başlayan kişilere uygulanır yada kimi durumda maaş bodrusunu düzenleyen program vasıtası ile veya kişi P45 ile ise başlamamışsa uygulanır. Bu kodu uygulamak 100% vergi doğruluğu sağlamaz çünkü kişinin vergiden muaf hakkı tüm vergi yılı içindir oysaki bu kod vergiden muaf rakamı aya yada haftaya bölerek kişinin maaşından düşürüp, üzerindeki rakamın vergisini hesaplar.
Aşağıda size vergi kodunuzda olabilicek harflerin açıklamasını yaptık:
- L: bu harf vergi koduzda var ise standart vergisiz kazanç alma hakkına sahipsiniz demektir. Yukarıda da belirtildiği gibi bu içinde bulunduğumuz vergi yılında (17/18) standard vergi kodu 1150L’dir.
- M: bu harf ile biten bir vergi kodunuz var ise evlilik ödeneği (marriage allowance) almışsınız demektir. Bu konuyu sayfamızda detaylı yazdık. Kısaca; bir eş eğer hak sahibi ise yıllık vergiden muaf vergisiz kazanç hakkının 10%’nu eşine transfer ediyor. Hakkı alan esin vergi kodu M ile bitiyor.
- N: bu harf ile biten vergi kodunuz var ise yine evlilik ödeneği ile ilişkilidir. Bu kez hakkını eşine veren kişiye uygulanıyor.
- S ile başlayan bir vergi kodunuz varsa bu kod İskoçya’da ikamet edenlere veriliyor.
- T: bu harfin olduğu vergi kodu yine yıllık kişisel vergiden muaf rakamı hesaplamak için kullanılır. Örneğin, tahmini yıllık geliriniz 100.000 poundu aştığı için yıllık vergiden muaf hakkınız düştüğünden standard vergi kodunuzda bu oranda düşürülür ve buda kişiye verilen yeni koddur.
- 0T: bu vergi kodu olan kişiler yıllık vergiden muaf hakkı olan rakamı (personal allowance) tüketmiş demektir. Bazende yeni bir işe başladığınızda ve işvereniniz yada muhasebecisi size bir vergi kodu vermesi gerektiğini bilmediği için sistem yanlışlıkla bu kodu uygulamış olabilir.
- BR ise vergi kodunuz bu iş ya da emekli maaşınızdan elde ettiğiniz tüm gelirler temel oranda vergilendirilir demektir. (genellikle birden fazla işte çalışıyorsanız yada iki ayrı kurumdan aylık alıyorsanız) Yani bu iş yerinden bir sterlin dahi kazansanız 20% sini gelir vergisi olarak ödersiniz. Standard vergi kodunda olduğu gibi ilk £11,500’u vergiden muaf olmaz.
- D0: bu kod bu işten veya emekli maaşınızdan elde ettiğiniz gelirin tamamının yüksek gelir vergisi oranında (40% ) vergilendirildiğini gösterir (genellikle birden fazla iş veya emeklilik maaşına sahipseniz, yıllık vergiden muaf hakkınızı diğer işte veya maaşta kullanmışsanız ve bir önceki yıl yüksek gelir vergisi mükellefi statüsünde idiyseniz)
- D1: bu kod bu işten veya emekli maaşınızdan elde ettiğiniz tüm gelirin ek vergi oranında (45%) vergilendirildiğini gösterir (genellikle birden fazla iş veya emeklilik maaşına sahipseniz, ve bir önceki yıl ek gelir vergisi mükellefi statüsünde idiyseniz)
- NT: bu vergi kodu bu gelir üzerinden herhangi bir vergi ödemiyorsunuz demektir.
- K ile başlayan vergi kodları, başka bir şekilde vergilendirilmemiş bir geliriniz olduğunu ve vergisiz ödenek miktarından daha fazla olduğu anlamına gelir.
 nedir? Doğru vergi kodu ne olmalı?){kind=link}
